UNIDAD 8: Sustantivos de la 3ª de tema en -i / Adjetivos de la 3ª declinación 1. Sustantivos de la 3ª declinación de tema en -i (m/f).
a) Declinar: hostis, -is; aedes, -is; altitudo, -inis; amnis, -is; apis, -is; caedes, -is; clamor, -is; classis, -is; vectigal, -is (n); imber, imbris; periculum, -i; valles, -is; ovis, -is. 2. Sustantivos de 3ª declinación de tema en -i (neutros).
a) Declinar: rete, -is; ovile, -is; raster, -tri; nubes, -is; pectorale, -is; animal, -is; fur, furis; collis, -is; pingue, ís; pectus, -oris; exemplar, -is; humus, -i (f); stirps, stirpis; scutale, -is.
b) Traducir: Pastor ovis in vallibus paverat. Oves timidam indolem habet. Ovium cibus herba est. Pastor autem cani suo panem dedit, nam canis herbam non pascebat. In campis latis multi colles sunt. Collis mons parvus est. Post campum alti montes surgunt. Inter montes valles sunt. Oves saepe in montibus erant, nam pastores oves in montes agunt. Saepe etiam oves pastor in collem agit et oves in colle cum pastore manent; nocte pastores oves in ovile egerunt. Ovium color albus est, montium color viridis est. Cum caelum sine nubibus est caeli color est caeruleus. Tunc apes mella in floribus colligebant et altitudo montium pulchritudoque vallium pastori delectabant. Sol lucebit, nam nulla nubes ante solem erit. Pastor nullam nubem in caelo videbit et cum cane et ovibus in valle sedebit. Enumerabat miles vulnera, pastor umbra sedebat, nam arbores pastoribus et canibus et ovibus gratam umbram praebebant. Pastor in arboris umbra placide dormit, sed canis arrectis auribus oves custodit, nam saepe lupus prope oves venit. Canis est quoque in aedibus atque aedes a furibus defendit furesque dentibus petit. Itaque "cave canem" in aedibus legimus.
c) Traducir: 1.- Los pastores estaban en el valle con las ovejas. 2.- Las lluvias hacen crecer el río. 3.- La mortandad de los enemigos es grande. 4.- Nuestras naves avanzaban contra las naves de los enemigos. 5.- Los soldados hacían un puente en el río por la noche. 6.- El perro atacaba con los dientes. 7.- Los ciudadanos estaban en la ciudadela. 3. Adjetivos de la 3ª de tema en -i, de dos terminaciones:
a) Declinar: brevis, -e; fortis, -e; facilis, -e; mostalis, -e.
b) Declinar por parejas: homo, -inis / insignis, -e; pondus, -eris / utilis, -e; furor, -is / tristis, -e; panis, -is / suavis, -e. 4. Adjetivos de la 3ª de tema en -i, de tres terminaciones:
a) Declinar: acer, acris, acre.
b) Declinar por aparejas: alacer, -cris, -cre / societas, -atis (f); celeber, -bris, -bre / os, oris (n). 5. Adjetivos de la 3ª de tema en -i, de una terminación:
a) Declinar: clemens, -ntis; felix, felicis; levis, -e; potens, -ntis; mandax, -acis.
b) Declinar por parejas: ingens, -ntis / piscis, -is; dulcis, -e / mel, mellis (n); lupus, -i / ferox, -ocis; velox, -ocis / praetor, -is; imber, -bris / praesens, -ntis. 6. Adjetivos de la 3ª declinación de tema en consonante:
a) Declinar: pauper, -is; locuples, -pletis.
b) Declinar por parejas: dives, -itis / mater, -tris; vetus, -eris / pecus, -oris. Traducción (3-6): 1.- Ira furor brevis est. 2.- Humum gravi aratro agricolae laboraverunt. 3.- Breve tempus erit. 4.- Milites audaces fortiter pugnabunt. 5.- Homo brevi corpore est. 6.- Homo loquax fictas fabulas imprudenti ore narrabat. 7.- Proelium atrox et anceps erit. 8.- Donec eris felix, multos numerabis amicos; si tempora erunt nubila, solus eris. 9.- Cum populo potenti pugnabamus. 10.- Si pugnamus tenaci virtute, victoria erit nostra. 11.- Loquaces mendacesque estis. 12.- Audaces fortuna iuvat. 13.- Cervus velocium canium turbam vitabit. 14.- Ingentia animalia videbatis. 15.- Odor rosarum suaviter delectat vos. 16.- Grave conscientiae pondus est. 17.- Homo mortalis est. 18.- Gravia onera semper erunt paupertas et senectus. 19.- Difficilis est diuturna simulatio virtutis. 20.- Omni aetati mors est communis. 21.- Mors honesta saepe vitam quoque turpem ornat. 22.- Sub dulci melle impia venena latebant. 23.- Dei clementes et misericordes hominum iudices sunt. 24.- Homo locuples et potens multos amicos habet. 25.- Virorum sapientium consilia utilia sunt. 26.- Homo est particeps rationis et cogitationis, at ferae rationis et orationis expertes sunt. 27.- Vita divitum hominum multas voluptates habet; vita autem pauperum multos dolores; sed post mortem, pauperes et divites pares erunt. 28.- Somnia falacia saepe sunt. 29.- In veteribus temporibus ingentia animalia in terris erant. 30.- Divitias sapientes contemnunt. 31.- Sanctum est omne vetus poema. Vulgus laudat veteres poetas. 32.- Numquam est fidelis cum potente societas. 33.- Furentium certa indicia sunt: audax et minax vultus, tristis frons. 34.- Repentinis morbis acria et celeria remedia medici adhibent. Traducción: 1.- El tiempo de nuestra vida es breve. 2.- No somos charlatanes ni mentirosos. 3.- En las selvas hay animales enormes. 4.- La jauría de veloces perros capturó al veloz ciervo. 5.- El consejo de los hombres valientes y prudentes será siempre útil. 6.- El hombre poderoso y rico tenía sueños engañosos. 7.- La vida de los hombres audaces es breve. 8.- El soldado valeroso luchará con valentía. 9.- Lucharemos contra pueblos poderosos. 10.- Eres un charlatán y un mentiroso. 11.- Los ciervos esquivarán a los veloces perros. 12.- Veremos un animal enorme. 13.- El olor de la rosa es suave. 14.- Los hombres son y serán mortales. 15.- La pobreza no será una pesada carga.
VOCABULARIO
a (prep+abl)
| de, desde
|
| delecto, -as, -are, -avi, -atum
| gustar
| acer, acris, acre
| agudo, enérgico, -a
|
| dens, dentis, m
| diente
| adhibeo, -es, -ere, -bui, -itum
| dar, ofrecer
|
| deus, -I, m
| dios
| aedes, -is, f
| casa
|
| diavitiae, -arum, f
| riquezas
| aetas, -atis, f
| edad, época
|
| difficilis, -e
| difícil
| ago, -is, -ere, egi, actum
| llevar
|
| diuturnus, -a, -um
| diario, -a, constante
| agricola, -ae, m
| agricultor
|
| dives, -itis
| rico, -a
| albus, -a, -um
| blanco, -a
|
| do, -as, -are, dedi, datum
| dar
| altitudo, -inis, f
| altura
|
| dolor, -is, m
| dolor
| altus, -a, -um
| alto, -a
|
| donec (conj.)
| mientras
| amicus, -I, m
| amigo
|
| dormio, -is, -ire, -ivi, -itum
| dormir
| anceps, -ipis
| incierto, dudoso, -a
|
| dulcis, -e
| dulce
| animal, -is, n
| animal
|
| enumero, -as, -are, -avi, -atum
| contar
| ante (prep+ac)
| delante de
|
| et (conj.)
| y
| apis, -is, f
| abeja
|
| etiam (adv.)
| también
| aratrum, -i
| arado
|
| expers, -rtis
| desprovisto, -a de
| arbor, -is, f
| árbol
|
| fabula, -ae, f
| fábula, historia
| arrectus, -a, -um
| erguido, -a; tieso, -a
|
| facio, -is, -ere, feci, factum
| hacer
| arx, arcis, f
| ciudadela
|
| falax, -acis
| mentiroso, falso, -a
| at (conj.)
| pero
|
| felix, felicis
| felliz
| atque (conj.)
| y
|
| fera, -ae
| animal salvaje, fiera
| atrox, -ocis
| atroz
|
| fictus, -a, -um
| fingido, -a
| audax, -acis
| audaz, atreido, -a
|
| fidelis, -e
| fiel
| augeo, -es, -ere, auxi, auctum
| hacer crecer
|
| flos, floris, m
| flor
| auris, -is, f
| oreja
|
| flumen, -inis
| río
| autem (conj.)
| sin embargo
|
| fortis, -e
| fuerte, valiente
| brevis, -e
| breve
|
| fortiter (adv.)
| valientemente
| caedes, -is, f
| mortandad
|
| fortitudo, -inis, f
| fortaleza, valentía
| caelum, -i
| cielo
|
| fortuna, -ae, f
| fortuna, suerte
| caeruleus, -a, -um
| azul
|
| frons, -ntis
| frente
| campus, -I, m
| campo
|
| fur, -is, m
| ladrón
| canis, -is, m/f
| perro, -a
|
| furens, -ntis
| furioso
| capio, -is, -ere, cepi, captum
| coger, capturar
|
| furor, -is, m
| locura
| cave (imperat.)
| tener cuidado con
|
| gratus, -a, -um
| agradable
| celer, -is, -e
| rápido, -a
|
| gravis, -e
| grave, pesado, -a
| cervus, -I, m
| ciervo
|
| habeo, -es, -ere, habui, habitum
| tener
| cibus, -i, m
| alimento
|
| herba, -ae, f
| hierba
| civis, -is, m/f
| ciudadano, -a
|
| homo, -inis, m
| hombre, persona
| clemens, -ntis
| clemente
|
| honestus, -a, -um
| honesto, virtuoso, -a
| cogitatio, -onis, f
| pensamiento
|
| hostis, -is, m/f
| enemigo, -a
| colligo, -is, -ere, collegi, collectum
| (re)coger
|
| humus, -i, f
| tierra, suelo
| color, -is, m
| color
|
| imber, imbris, f
| lluvia
| communis, -e
| común
|
| impius, -a, -um
| impío, malvado, -a
| conscientia, -ae, f
| conciencia
|
| imprudens, -ntis
| imprudente
| consilium, -ii
| consejo
|
| in (prep+abl)
| en
| contemno, -as, -are, -avi, -atum
| despreciar, rechazar
|
| in (prep+ac)
| a, hacia
| contra (prep+ac)
| contra
|
| indicium, -ii
| indicio, signo
| corpus, -oris
| cuerpo
|
| indoles, -is, f
| carácter
| cum (conj.)
| cuando
|
| ingens, -ntis
| enorme, muy grande
| cum (prep+abl)
| con
|
| inter (prep+ac)
| entre
| custodio, -is, -ire, -ivi, -itum
| custodiar, proteger
|
| ira, -ae, f
| ira
| defendo, -is, -ere, -i, defensum
| defender
|
| itaque (conj.)
| pues, así pues
| iudex, iudicis, m/f
| juez
|
| populus, -i, m
| pueblo
| iuvo, -as, -are, -avi, -atum
| ayudar
|
| post (prep+ac)
| después, detrás de
| laboro, -as, -are, -avi, -atum
| trabajar
|
| potens, -ntis
| poderoso, -a
| lego, -is, -ere, legi, lectum
| leer
|
| praebeo, -es, -ere, -ui, -itum
| ofrecer, dar
| locuples, -etis
| rico, -a
|
| precedo, -is, -ere, -cessi, -cessum
| avanzar
| loquax, -acis
| hablador, charlatán
|
| lateo, -es, -ere, latui, -
| estar escondido, -a
| luceo, -es, -ere, luxi, -
| lucir
|
| latus, -a, -um
| extenso, -a
| lupus, -I, m
| lobo
|
| laudo, -as, -are, -avi, -atum
| alabar
| maneo, -es, -ere, mansi, mansum
| quedarse
|
| proelium, -ii
| combate, batalla
| médicus, -I, m
| médico
|
| prope (prep+ac)
| cerca de
| mel, mellis, n
| miel
|
| pugno, -as, -are, -avi, -atum
| luchar
| mendax, -acis
| mentiroso, -a
|
| pulchritudi, -inis, f
| belleza
| miles, -it is, m
| soldado
|
| que (conj.)
| y
| minax, -acis
| amenazador
|
| quoque (adv.)
| también
| misericors, -rdis
| misericordioso, -a
|
| ratio, -onis, f
| razón
| mons, montis, m
| montaña
|
| remedium, -ii
| remedio
| morbus, -I, m
| enfermedad
|
| repentinus, -a, -um
| repentino, -a
| mors, mortis, f
| muerte
|
| rosa, -ae, f
| rosa
| mortalis, -e
| mortal
|
| saepe (adv.)
| a menudo
| multus, -a, -um
| mucho, -a
|
| sanctus, -a, -um
| sagrado, -a
| multus, -a, -um
| mucho, -a
|
| sapiens, -ntis
| sabio, -a
| nam (conj.)
| pues, porque
|
| sedeo, -es, -ere, sedi, sessum
| sentarse
| narro, -as, -are, -avi, -atum
| narrar, contar
|
| semper (adv.)
| siempre
| navis, -is, f
| nave, barco
|
| senectus, -utis, f
| vejez
| non (adv.)
| no
|
| si (conj.)
| si
| noster, -tra, -trum
| nuestro, -a
|
| silva, -ae, f
| bosque, selva
| nox, noctis, f
| noche
|
| simulatio, -onis, f
| simulación
| nubes, -is, f
| nube
|
| sine (prep+abl)
| sin
| nubilus, -a, -um
| nuboso, -a
|
| societas, -atis
| sociedad
| nullus, -a, -um
| ningún, -a
|
| sol, -is, m
| sol
| numero, -as, -are, -avi, -atum
| contar
|
| solus, -a, -um
| solo, -a
| numquam (adv.)
| nunca
|
| somnium, -ii
| sueño
| odor, -is, m
| olor, aroma
|
| suaviter (adv.)
| dulcemente
| omnis, -e
| todo, -a
|
| sub (prep+abl)
| bajo, debajo de
| onus, -eris
| peso, carga
|
| sum, es, esse, fui, -
| ser, estar, haber
| oratio, -onis
| discurso, palabra
|
| surgo, -is, -ere, surrexi, surrectum
| levantarse
| orno, -as, -are, -avi, -atum
| adornar
|
| suus, -a, -um
| su, suyo, -a
| os, oris, n
| boca
|
| tempus, -oris
| tiempo
| ovile, -is
| redil
|
| tenax, -acis
| tenaz, firme
| ovis, -is, f
| oveja
|
| terra, -ae, f
| tierra
| panis, -is, m
| pan
|
| timidis, -a, -um
| tímido, -a
| par, paris
| igual, semejante
|
| tristis, -e
| triste
| particeps, -ipis
| provisto, -a de
|
| tunc (adv.)
| entonces
| parvus, -a, -um
| pequeño, -a
|
| turba, -ae, f
| jauría
| pasco, -is, ere, pavi, pastum
| apacentar, comer
|
| turpis, -e
| vergonzoso, -a
| pastor, -is, m
| pastor
|
| umbra, -ae, f
| sombra
| pauper, -is
| pobre
|
| utlis, -e
| útil
| paupertas, -atis, f
| pobreza
|
| valles, -is, f
| valle
| peto, -is, -ere, -ivi, -itum
| atacar
|
| velox, -ocis
| veloz
| placide (adv.)
| plácidamente
|
| venenum, -i
| veneno
| poema, -atis, n
| poema
|
| venio, -is, -ire, veni, ventum
| venir
| poeta, -ae, m
| poeta
|
| vetus, -eris
| viejo, antiguo, -a
| pondus, -eris
| peso
|
| victoria, -ae, f
| victoria
| pons, pontis, m
| puente
|
| video, -es, -ere, vidi, visum
| ver
| viridis, -e
| verde
|
| vos (pron.pers.)
| os (ac.pl.)
| vita, -ae, f
| vida
|
| vulgus, -I, n
| vulgo, gente
| vito, -as, -.are, -avi, -atum
| evitar, esquivar
|
| vulnus, -eris
| herida
| voluptas, -atis, f
| placer
|
| vultus, -us, m
| rostro, cara
| |